Artıq neçə müddətdir ki, mətbuatın gündəmi Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi ətrafında gedən proseslərlə bağlıdır. 

Mediatv.az xəbər verir ki,bu və ya digər mətləblərə işıq salmaq üçün Böyük Quruluş Partiyasının başqanı, millət vəkili Fazil Mustafa müsahibə verib.

– Əslində, nə baş verdiyini aydın şəkildə bilmək bir qədər çətindir. Çünki nazirin hansı motivlərlə işdən çıxarılması, yaxud həbslərin hansı səbəbdən aparılması çox da aydın deyil. Bu prosesdə ölkənin təhlükəsizliyi ilə bağlı hansı ciddi hadisələrin olduğunu bir qədər sonralar biləcəyik, yaxud kimlərsə memuarlarında daha dəqiq yazacaq ki, nə baş verib. Amma faktiki olaraq, cəmiyyəti daha çox düşündürən Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin öz funksiyasından kənar fəaliyyətlə məşğul olmasıdır. Bunu Azərbaycanda bilməyən kimsə yox idi. Sahibkarların pul vermək üçün səfərbər edildiyi və müəyyən dərəcədə də işgəncə verilərək, qorxudularaq, şantaj edilərək qanunsuz vəsaitin ödəndiyi məkan kimi MTN cəmiyyətin diqqətində idi. Yəni, MTN-ni şantaj, işgəncə və digər qanunsuz vasitələrlə pul yığan quruma çevirmişdilər. Ona görə də, bir çox iş adamlarının ora çağırılaraq soyulması ilə bağlı cəmiyyətdə yayğın söz-söhbətlər gəzirdi.

- Sizcə, nazirin işdən uzaqlaşdırılması və yüksək rütbəli şəxslərin həbsi yalnız bu kontekstdədir, yoxsa başqa ciddi səbəblər də var?

– Bu, bir qədər fərqli sahədir deyə, təfsilatlı məlumat əldə etmək çətindir. Nazirin işdən çıxarılmasının və həbs olunanların böyük əksəriyyətinin məhz, bu motivlə həbs olunmasını dəqiq bilmirəm. Hazırda irəli sürülən ittihamlar, cinayət işindəki maddələr kimin hansı əsasda həbs olunduğunu bilməyə əsas vermir.

Amma mənim tanıdığım sahibkarlar var ki, MTN tərəfindən təzyiqlərə məruz qalıblar. Hətta orda göstərilən işgəncədən, qeyri-qanuni vəsait alınmasından sonra intihar edənlər də olub. Hesab edirəm ki, həbslər bu motiv əsasında həyata keçirilibsə, bu, daha ağlabatan versiyadır. Ancaq ola bilsin ki, dövləti cinayətə əl qoyan müəyyən addımlar da atılıb.

- Necə düşünürsünüz, baş verənlərlə bağlı ictimaiyyəti daha təfsilatlı məlumatlandırmağa ehtiyac varmı?

– Məncə, burada Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi ilə bağlı məsələ olduğuna görə, məsələdə çıxış eləmək, açıqlama vermək bir qədər çətindir. Çünki ölkə təhlükəsizliyi ilə bağlı elə məsələlər ola bilər ki, onun açılması ümumi işimizə ziyan vurar. Amma xüsusiylə iş adamlarını, sahibkarları rahatlatmaq üçün müəyyən mesajlar verilməlidir ki, artıq heç bir sahibkara bu motivlə təzyiq etmək, ora aparmaq, pul qoparmaq məqsədiylə təhdidlər etmək ənənəsi olmayacaq. Məncə, bunu təlqin eləmək kifayət edər.

Bir də dinləmələrlə bağlı cəmiyyəti rahatlatmaq lazımdır ki, dövləti əhəmiyyəti olmayan məsələrlə bağlı qeyri-qanuni dinləmələrin həyata keçirilməsi baş verməyəcək. Bunları cəmiyyətə çatdırıb, nazirliyin də nüfuzunu qorumaq lazımdır.

- Bəlkə də bu mesaj sıravi insanları rahatladar, amma ölkənin elitası, düşünən insanlarda narahatlıq var. Çünki işdən çıxarılan, həbs olunan şəxslər illərdir, dövləti əhəmiyyət daşıyan informasiyalara sahibləniblər. Bu mənada dövlətçiliyimizə hər hansı təhlükə ola bilərmi?

– Bu cür məsələlər dövlətçiliyimiz üçün ciddi təhlükə yaratmır, çünki bütün dünya dövlətlərində belə hadisələr baş verir. İtaliyada da mafiya ilə əlaqədar fəaliyyətlər baş verir, vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə halları Rusiyada da yaşanıb. Ona görə də, məsələni çox da dramatikləşdirmək, dövlətin gələcəyi üçün təhlükə sindromu kimi göstərmək yanlış olardı.

Burada bir məsələyə diqqət yönələ bilər: o da bu qurumların fəaliyyətinə nəzarət mexanizminin hazırlanması və onların da buna tabe olmalarıdır. Bunun da dünyada sivil yolu parlament nəzərətinin mövcud olmasıdır. Bu qurumların fəaliyyəti ilə bağlı vatxaşırı müzakirələrin aparılması müəyyən dərəcədə faydalı olardı. Əgər bu olarsa, daha elitar bir formada bu qurumların fəaliyyətinə nəzarət imkanı yaranar. Qapalı iclaslarda, komitə səviyyəsində bu məsələlərə baxıla bilərdi. Heç bir nəzarət mexanizmi olmayanda bu cür problemlər ortaya çıxır. Görürsünüz, müəyyən məsələlər aydınlaşandan sonra dövlət başçısı qəti addımlar atdı. Amma bir məsələ də var ki, bu cür məsələlərlə hər şeyə nəzarət etmək mümkün deyil. Bu işdə ictimai nəzarət fəal olmalıdır ki, prezidentə də bu məsələlərlə bağlı təhlükə siqnalını çatdırsın. Məsələnin əsas kökü budur. Ona görə də buna dövləti təhlükə kimi baxmıram və bu məsələyə sadəcə, cəmiyyəti narahat edən bir problem kimi baxıram.

- Ölkədə baş verən gizli və aşkar hadisələr bütün detalları ilə bu qurumda toplanırdı. Necə düşünürsünüz, hazırda həbs olunan şəxslərin həm dövlət əhəmiyyətli, həm də özəl informasiyaları kənara sızdırmaq imkanları varmı?

– Təbii ki, bu da mümkündür. Əgər pul qarşılığında bu işlərə qol qoyurlarsa, ölkəni də, onun maraqlarını da sata bilərlər. Amma faktiki olaraq, Azərbaycan açıq bir ölkədir, ona görə də kənara hansısa informasiya sızdırılmasına görə böyük bir ajiotaj gözlənilmir. Onsuz da sputnik məkanından həm Rusiya, həm ABŞ, həm də qabaqcıl texnologiyaya malik digər ölkələr informasiya əldə edə bilirlər. Yəni, bu məsələdə hansısa məmur qrupunun köməyinə ehtiyac qalmır. Burada söhbət Azərbaycan vətəndaşına verilən əzab-əziyyətdən gedir. Mahiyyət budur ki, vaxtiylə Hacı Məmmədovun dəstəsini zərərsizləşdirən şəxslər onu MTN-də saxlayaraq, ondan necə kriminal fəaliyyət göstərməyin yolunu öyrənib, bu yolu davam etdiriblər. Ona görə də, nə Hacı Məmmədov, nə də MTN formatında özbaşınalıq göstərən bir məmur qrupunun fəaliyyətinin bu qədər nəzarətsiz olmasına yol vermək olmaz. Belə hallar təkcə bizdə deyil, başqa dövlətlərdə də baş verir və bunu xüsusi, əlahiddə təhlükə kimi göstərmək doğru deyil. Bu, epizodlardır və onların təkrarlanmaması üçün vaxtında önləyici addımlar atmaq, səmərəli nəzarət mexanizmi qurmaq lazımdır.

- Fazil bəy, o fikirlər də səslənir ki, MTN rəsmilərinin iştirak etdiyi dövləti xəyanətdə digər nazirlərin də izi var. Sizcə, hazırda vəzifədə olan yüksək çinli məmurların da bu prosesə cəlb olunması və cəzalandırılması nə dərəcə realdır?

– Hər halda, bu da kifayət qədər istisna olunmayacaq bir məsələdir, çünki dövlət qurumlarında çalışanların bir-biri ilə ünsiyyətləri var, əksəriyyətinin qohumluq əlaqələri mövcuddur. Amma bu, kiminsə ittiham olunmasına əsas vermir. Kimsə MTN-nin hansısa əməkdaşı ilə görüşübsə, şəkil çəkdiribsə, buna görə kimisə nədəsə ittiham eləmək doğru olmaz. Bizə həqiqəti aşkara çıxarmaq lazımdır ki, kim bu kriminal əlaqələrdə rol alıb, kim prosesə dəstək verib, kimlər şantaj olunub, kimlərin bu məsələlərlə bağlı problemləri yaranıb. Bunlar aydınlaşandan sonra bir çox faktlar üzə çıxacaq. Bu səbəbdən də nazirlərin və başqalarının şantaj olunması məsələsində, bu qurumdan daha çox həmin şəxslərin özünü qınamaq lazımdır. Çünki dövlət vəzifəsində çalışan şəxslər elə həyat qurmalıdırlar ki, onlara irad tutulası məsələlər az olsun. Tutalım bir məmurun özü, ya övladı harın həyat yaşayırsa, avtoşluq edirsə, xarici ölkədə qeyri-qanuni yollarla toplanan milyonlarla sərmayə yatırırsa və digər addımlar atırsa, bütün bunlar cəmiyyət tərəfindən də mənfi qarşılanır. Məmurlar diqqət eləməlidirlər ki, nəinki özümüzün MTN-i, başqa xarici ölkələrin kəşfiyyat orqanları tərəfindən şantaj edilərək ölkə əleyhinə fəaliyyət göstərməyə məcbur edilməsinlər. Yəni, əsas məsələ buna rəvac verməkdir, çünki bizimki olmasa da, başqası edəcək.

- Bu arada dövlət sirrinin qorunması, onunla işləyən məmurların fəaliyyəti ilə bağlı bir sıra dəyişikliklər oldu. Ümumiyyətlə, bu sahədə hüquqi baza necədir, boşluqlar var, yoxsa qənaətbəxş saymaq olar?

– Mövcud qanunlar yetərlidir. Burada söhbət ayrı-ayrı şəxslərdən gedir ki, vəzifələrindən sui-istifadə edib, özbaşınalığa yol veriblər. Yəni, şəxslər özbaşınalıq ediblərsə, bunu qanunun tələblərinə zidd olaraq, həyata keçiriblər. Kimsə məhkəmənin hökmü olmadan başqasını dinləmək hüququna sahib deyil ki? Kimsə hansısa sahibkarı MTN-nin zirzəmisinə salıb şantaj yolu ilə ondan külli miqdarda pul tələb edirsə, burada hansısa qanundan danışmağa dəyməz. Ona görə də burada qanun çatışmazlığı, yeni qanunun qəbuluna ehtiyac duyulmur. Burada söhbət ondan gedir ki, MTN-dəkilər qanuna əməl etməyiblər. Amma mən yenə də parlament nəzarəti mexanizminin qurulmasının tərəfdarıyam. Hər halda, indiki şərtlərdə ölkə prezidentinin bu quruma kənardan bir şəxs təyin etməsi müsbət haldır. Ən azı buradakı dəstə ilə əlaqəsi olmayan və prinsipial mövqeyi ilə tanınan şəxsin bu quruma rəhbər gətirilməsi ortaya çıxan nöqsanların aradan qaldırılmasına ümidi artırır.

- 11 il əvvəl Eldar Mahmudov nazir təyin olunanda bir çoxları qeyri-peşəkarın bu posta təyin olunmasının yanlış olduğunu iddia edirdi. Artıq nəticə göz qabağındadır. Necə düşünürsünüz, bu posta peşəkar çekistin gətirilməsi zərurət deyilmi?

– Peşəkarlıq və ya qeyri-peşəkarlıq, bir az müzakirə olunası məsələdir. Çünki Azərbaycanda “peşəkar çekist” deyilən kadrı tapmaq çox çətindir. Sovet dövründə hazırlanan kadrların sistemdə olması və onların hansısa quruma rəhbərlik etməsi yetərli deyil. Bir məktəb olmalıdır, Azərbaycanda isə bu, olmayıb, sovet məktəbinin bir ünsürü kimi qalıb. Azərbaycanda samballı çekistlərin olmasına çox inanmıram. Ola bilsin ki, bu sahədə peşəkar olan insanlar var, amma sayları çox azdır. Hər halda, vaxtiylə mən, Prezident Aparatında sistemi koordinasiya elədiyimə görə kifayət qədər məlumatım var. Böyük çoxluğun da Rusiya kəşfiyyat sisteminə bağlı insanlar olduğuna görə, bir çox hallarda Azərbaycanın maraqlarına xidmət etmələri bəzi hallarda inandırıcı da görünmür. Ona görə də indiki şərtlərdə prinsipial bir adamın bu quruma gətirilməsi, dövlətçilik kursunun qorunmasında prinsipləri olan birinə səlahiyyət verilməsi yaxşı haldır. Ən azı sistemdəki natamamlıqları və nöqsanları ortadan qaldırma imkanına sahib olacaq.

- Ancaq nazir kürsüsü hələ də boşdur…

– Adətən bu cür postlara rəhbərlik vəzifəni icra etmək variantında verilir ki, bir neçə müddətdən sonra həmin şəxs nazir postuna təqdim edilir. Güman eləmirəm ki, bura başqa yerdən nazir gətirilsin. Çox güman ki, elə bu seçim yekun seçim olacaq. (“Reytinq” qəzeti)