— Ana, bax, bir gün mən də quşlar kimi uçacağam! – deyə həyəcanla anasına səslənirdi.
Pəri gülümsəyib oğlunun başını sığallayırdı:
— Qoy oğlumun qanadları göylərə çatsın, amma ayaqları həmişə bu torpağa bağlı qalsın.
Zaur torpağın hər daşına, hər çiçəyinə sevgi ilə baxardı. Xəyallarında kəndin üstündən təyyarə ilə uçaraq insanları qorumaq, doğma yurdu və xalqını təhlükədən uzaq tutmaq vardı.
Məktəbdə çox çalışqan idi. Riyaziyyat və fizika dərslərini xüsusi sevirdi. O bilirdi ki, pilot olmaq üçün güclü bilik və mükəmməl dəqiqlik lazımdır.
Müəllimi tez-tez deyirdi:
- Bu uşaq hələ çox uzaqlara gedəcək. Onun gözləri ancaq göy üzünü görür. O, gözlərini yumanda özünü buludların arasında hiss edir.
Zaurun xatirə dəftərindən:
“...Uşaqlıqdan göy üzü mənə sirli gəlirdi. Hər dəfə kəndimizin üstündən gurultu ilə keçən təyyarələrə baxanda ürəyim sanki qanadlanırdı.
Dostlarla həyətin ortasında kağız təyyarələr düzəldirdik. Onları havaya buraxıb yarışdırardıq. Bizim oyunlarımız axşama qədər uzanardı. Buludların arxasında gizlənən günəşə, bəzən də ulduzlara baxaraq xəyallar qurardıq. Bəzən də, səmada yolunu itirən təyyarəni xilas edərdik. Mənim ən böyük arzum isə bir gün həqiqətən qanad açıb səmalara yüksəlmək idi.
Zaman keçdi, biz böyüdük. Uşaqlıq oyunlarımız unudulsa da, içimdəki arzu sönmədi. Mənim üçün artıq yol seçilmişdi – göylərə aparan yol...
İmtahan günləri yaxınlaşanda daha çox çalışırdım. Dərslərdən sonra saatlarla kitabların arasında otururdum, amma hər dəfə qələmi stolun üstünə qoyanda pəncərədən göyə baxır, orada öz gələcəyimi görürdüm...”
Orta təhsilini başa vurduqdan sonra Zaur hərbi məktəbə qəbul olundu. Burada ilk dəfə əli əsl təyyarələrə, helikopterlərə və hərbi qırıcılara toxundu, pilot kabinəsinə oturdu. Sanki uşaqkən gördüyü yuxular gerçək olurdu.
Xatirələrdən...
“Bir gün məktəbdə müəllim bizdən soruşdu:
— Böyüyəndə kim olmaq istəyirsiniz?
Sinif yoldaşlarım bir-bir cavab verdi: həkim, müəllim, mühəndis… Növbə mənə çatanda isə tərəddüd etmədən dedim:
— Mən hərbi pilot olacağam!
Müəllim gülümsədi, sinif yoldaşlarımın bəziləri təəccüblə üzümə baxdı. Amma mənim qəlbimdə heç bir şübhə yox idi.
Uçuş məktəbinə qəbul olunduğum günü heç vaxt unutmuram. O xəbəri eşidəndə sanki qanadlarım çıxmışdı. Mən artıq xəyallarımın ilk qapısını açmışdım. Gecələr yata bilmirdim – gözlərimi yumanda sanki göy üzündə uçduğumu görürdüm. Hər səhər gün doğanda həyətə çıxıb səmaya baxır, öz-özümə pıçıldayırdım: “Mən mütləq pilot olacağam”.
Nəhayət, ilk dəfə təkbaşına uçuş günü gəldi. Kabinəyə mindiyim an bütün uşaqlıq xatirələrim gözlərimin önündə canlandı – dostlarla oynadığımız oyunlar, ulduzlu gecələr… İndi isə mən həqiqətən göyə qalxırdım.
Mühərrikin gurultusu bütün vücudumu titrətdi. Təyyarə yavaş-yavaş irəlilədi, sonra sürətləndi və… qəfil yerdən ayrıldı. Mən göydə idim! O an dünyada ən xoşbəxt insan mən idim...”
Elə həmin illərdə o, Sevda ilə tanış oldu.
Bir gün kitabxanada hərbi aviasiya haqqında kitab axtararkən qarşısında incə bir qız gördü. O da hansısa kitabı götürürdü. Gözləri toqquşdu, gülümsədilər. Sevda Zaurun əlində üstündə təyyarə şəkli olan kitabı görüb soruşdu:
- Sən pilot olmaq istəyirsən?
Zaur: — Elədir, artıq qərarımı vermişəm. Göylər məni çağırır...
O gündən sonra onların arasında təmiz bir məhəbbət başladı. Sevda hər dəfə Zaurun yanına gələndə soruşurdu:
— Yüksəklərə qalxanda məni unutmayacaqsan ki?
Zaur: — Mən göylərdə olanda ürəyim həmişə sənin yanında olacaq. Birlikdə uçacağıq...
Onlar gələcəkdən danışar, toylarını xəyal edər, balaca evlərinin pəncərəsindən günəşli səhərlərə boylanacaqlarını təsəvvür edərdilər.
Evləndilər, övladları oldu. Amma həyat onların arzularını başqa bir sınağa çəkdi. Otuz ildən çox işğal altında qalan torpaqlar uğrunda müharibə yenidən alovlandı.
Vətən müharibəsi başlayanda Zaur gənc pilotlara dərs deyirdi. Onlara uçuşun sirlərini öyrədir, atalıq qayğısı göstərirdi. Amma düşmən yenidən hücuma keçəndə dözə bilmədi. Könüllü olaraq döyüşə yazıldı:
— Mən sizdən yaşda böyük, təcrübədə üstünəm. İlk öncə mən getməliyəm! – dedi.
Zaur artıq təcrübəli hərbi pilot idi. Hər dəfə kabinəyə oturanda həm xalqının gücünü, həm də uşaqlıq arzularını özü ilə aparırdı. O, yalnız döyüşmürdü – həm də vətənin azadlığı üçün göylərlə danışırdı.
Son döyüşünə çıxmazdan əvvəl dostlarına dedi:
— Əgər qayıtmasam, bilin ki, göylər məni qəbul etdi. Amma torpaq da azad olacaq. – Mənim qanadlarım Vətən üçündür.
Bir payız günü, idarə etdiyi qırıcı təyyarə döyüşdən qayıdarkən düşmən tərəfindən vuruldu. O, paraşütlə özünü xilas edə bilərdi. Amma qarşıda düşmənin böyük hərbi bazası vardı. Zaur qərarını verdi – qırıcını onların üstünə yönəltdi.
Həmişə ön tərəfdə saxladığı ailə şəklinə son dəfə baxdı. Orada dörd nəfər gülümsəyirdi – ata, ana, iki övlad. Onun gözlərində yaş yox, qətiyyət vardı.
— Mənim ömrüm Vətən üçündür... – pıçıldadı.
O, döyüş təyyarəsini düşmənin bazasına çaxdı. Sağ qala bilərdi, amma son döyüşü seçdi.
Zaurun son uçuşu düşmənin ağır silahlarla dolu mövqelərinin darmadağın edilməsi ilə yadda qaldı. O, öz canını fəda edərək yüzlərlə əsgərin həyatını xilas etdi.
Sevda xəbər aldıqda gözlərindən yaş süzüldü, amma sinəsini dik tutdu:
— Mənim Zaurum göylərdədir… O, məğlub olmadı, qələbəmizi bir addım da yaxınlaşdırdı…
Nəhayət, qırx dörd gün davam edən Vətən müharibəsi qələbə ilə bitdi. Zaur və onun kimi qəhrəmanların qanı bahasına torpaqlar azad edildi.
İndi, o torpaqlara həyat qayıdır. Bir vaxtlar silah səsi eşidilən çöllərdə uşaqların gülüşləri yayılır. Qaçqınlar yurdlarına dönür. Təbiət canlanır – quşlar budaqlarda nəğmə oxuyur, arılar çiçəklərdən bal yığır...
Pilot yoldaşları bir yerdə oturanda Zauru belə xatırlayırlar:
“Zaur yalnız göyün qəhrəmanı deyildi. Bizim hamımıza atalıq qayğısı göstərirdi. Vətəni necə sevməyi bizə o öyrətdi…”
Sevda övladlarına baxıb qürurla deyir:
“Atanız Zaurun son səfəri göylərə idi, amma onun qanadları bu gün də bizim üstümüzdədir…”
Zaurun son uçuşu əslində bir son deyildi. O uçuş azadlığın, qürurun, həyatın başlanğıcı idi. Onun adı torpaqlarla, göylərlə, xalqın yaddaşı ilə birgə yaşayır.
Bəzən, bir ömür son uçuşa sığır…
P.S. Bu hekayə 44 günlük Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı şəhid pilotumuz Zaur Nudirəliyev və onun simasında Vətən uğrunda şəhid olan bütün pilotlara həsr olunur.
Müəllif: Leyla Fərat (Əliyeva Leyla Səməd qızı),
yazıçı, filoloq, tərcüməçi
