Uzun illər ölkəmizdə peşə təhsili xüsusilə vacib olmayan bir şey hesab olunurdu. Ancaq bu gün də mövcud olan bir stereotip var idi: peşə məktəbinə yalnız universitetə girmək üçün kifayət qədər savadı olmayanlar gedir. Ancaq ali təhsil bir həyat proqramının məcburi maddəsi olmamalıdır. Bir çoxunun buna ehtiyacı yoxdur və öz sahələrində yaxşı mütəxəssis olmaq üçün yalnız peşə təhsilinə ehtiyac duyurlar. Amma bununla kifayətlənməyənlər hər zaman növbəti təhsil səviyyəsinə keçmək imkanına sahibdirlər.
SSRİ-nin dağılmasından sonra dağıdılmış peşə təhsilinin yenidən diqqət çəkməyə başladığı yeni peşə təhsili müəssisələrinin açılması ilə sübut olunur. Bərdə və Cəlilabad bölgələrində yeni peşə məktəbləri açılıb. Lənkəranda və Bakıda iki peşə məktəbi açıldı. Bu il Sumqayıtda peşə məktəbinin yaradılması planlaşdırılır.
Təhsil naziri Emin Amrullayev son çıxışında hər il tələbələrin 30%-dən çoxunun peşə təhsili almaq istədiyini söylədi. Lakin onların işlə təmin olunmasında problem var - məzunların 42 faizi iş tapa bilmir.
Təhsil Nazirliyi yanında İctimai Şura sədrinin müavini Nadir İsrafilov AYNA-ya açıqlamasında abituriyentlərin kolleclərə daxil olma marağının artdığını, lakin sayların hələ də kifayət qədər olmadığını deyib: “Əsas səbəblərdən biri, xüsusən xarici universitet olduğu təqdirdə, bir universitetdə oxumağın daha prestijli olmasıdır. Ancaq bir çox ölkələrdə peşə təhsilinə “stavka” etdilər və bundan yalnız faydalandılar. Bundan sonra iqtisadiyyatda bu günə qədər davam edən ciddi bir yüksəliş oldu. Xüsusilə Almaniya, Yaponiya, Cənubi Koreya haqqında danışırıq”.
“Məndən tez-tez lazım olan peşələrə prestijin necə qaytarılacağı soruşulur. Əvvəllər əmək, peşə insanlarına mahnılar, şeirlərə həsr edilir və onlar haqqında filmlər çəkilirdi. Deputat ola bilərdilər, yüksək bir vəzifəyə gələ bilərdilər, amma indi mümkündürmü? SSRİ-də bu cür təhsilin vacibliyini başa düşürdülər və buna görə də Peşə təhsili komitəsi var idi, sonra ləğv edildi. Yalnız bu yaxınlarda, ölkəmizdə bu məsələyə nəzarət edəcək ayrı bir quruma ehtiyac duydular və Peşə Təhsili Agentliyini yaratdılar, bundan sonra bu sahənin yüksəlişi başladı, yeni ixtisaslar meydana gəldi. Bir çox vacib məqamı özündə cəmləşdirən peşə təhsili qanununun qəbulu da vacib addım oldu”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
Mütəxəssis bu sahədə digər ölkələrlə əməkdaşlığı və beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsini xatırladıb: “Beləliklə, bu yaxınlarda Azərbaycan ilə Türkiyə arasında peşə təhsili sahəsində əməkdaşlıq haqqında protokol təsdiq edildi. Buna əsasən, Türkiyənin Milli Təhsil Nazirliyinin dəstəyi ilə peşə təhsilinin həyata keçirilməsi üçün ölkəmizdə iki yeni qurum yaradılacaq. Bu qurumları bitirənlərin Azərbaycan və Türkiyə milli qanunvericiliyinə uyğun olaraq iki diplomu olacaq. Bu, o deməkdir ki, peşə təhsili müəssisələrində də ali təhsildə olduğu kimi ikiqat diplom praktikası tətbiq ediləcək”.
Peşə təhsilinin inkişafına müsbət təsir göstərən başqa bir yenilik: bu cür müəssisələrin məzunlarının kollecdə aldıqları ixtisasa uyğun imtahansız bir universitetə girmə imkanıdır Onun sayəsində peşə təhsili almaq istəyənlər daha da çoxalır. Qeyd edək ki, kollec məzunları subbakalavr hesab olunurlar.
İsrafilovun sözlərinə görə, vacib bir addım rasionalizasiyadır: “İndi bəzi kolleclər universitetlərə, məsələn, İqtisad Kolleci İqtisad Universitetinə, Pedaqoji Kollec Pedaqoji Universitetə tabedir. Vahid idarəetmə sistemi daha yüksək effektivliyə imkan verir. Son illərin bir başqa yeniliyi də professional yönümlü dərslərdir. Bu, “yaxşı unudulmuş köhnə” seriyasından olan məsələdir, belə ki, Sovet dövründə məktəblərdə peşə oriyentasiyası həyata keçirilirdi. Bu gün ölkədə 35 belə məktəb var və gələn ildən etibarən onların sayının 60-a çatdırılması planlaşdırılır”.
Peşə oriyentasiyası sayəsində məzunlar hansı iş istiqamətində getməli olduqlarına qərar verə biləcəklər. Bütün bunlar, əlbəttə ki, yaxşıdır, amma yuxarıda göstərilən rəqəmi unutmayaq - məzunların 42 faizi iş tapa bilmir. Gəncləri peşə təhsili almağa sövq edə biləcək ilk şey problemsiz bir iş tapmaq fürsəti ola bilər.
“İş tapmaq problemi ilə yalnız subbakalavrlar deyil, həm də bakalavrlar, magistrlar, bir neçə diplomu olan insanlar da üzləşirlər. Daha çox iş yeri yaratmaq lazımdır və bunun üçün hər bölgədə hansı peşələrə və hansı miqdarda ehtiyac olduğunu bilmək lazımdır. Bu istiqamətdə müəyyən işlər aparılır. SSRİ-də məzunlar, xüsusən peşə məktəbi məzunları dövlət tərəfindən işlə təmin olunurdular, amma indi öz qaydalarını diktə edən bazar iqtisadiyyatında yaşayırıq”, - deyə ekspert vurğulayıb.
