Bizə maraqlıydı ki, bazarımızda “at oynadan” qida markalarından hansı işğalçı ölkənin də vətəndaşlarını eyni məhsullarla təmin edir və bunla həmin ölkənin iqtisadiyyatına öz təvhəsini vermiş olur. 

 Bir sıra mənbələri nəzərdən keçirdik. Ermənistanın müvafiq ticari qurumlarının internet səhifələrindən məlumatlar topladıq, ölkəmizdə fəaliyyət göstərən şirkətlərin rəsmi saytlarındakı fəaliyyət coğrafiyasını incələdik.  

Azərbaycanla yanaşı Ermənistan dükanlarında da oturuşmuş markalardan biri, şokolad bazarında kifayət qədər tanınmış markalardan olan “Nutella”dır. Bu marka adı altında Azərbaycan bazarında əsasən şokolad yağları satılır. “Nutella” İtaliyanın Ferrero kompaniyasının dünyaca məşhur məhsuludur. Həmin şokolad yağlarının etiketlərində bəzən erməni dilində də qeydlər görmək olar. Azərbaycanla yanaşı Ermənistanı da öz məhsulları ilə təmin edən italyan şirkətinin Dağlıq Qarabağa da əl uzatdığı istisna olunmur. Bundan başqa, Azərbaycana gətirilən şokolad yağlarının Ermənistanda qablaşdırılıb-qablaşdırılmadığı da ayrıca araşdırılmalıdır. Hər halda Ermənistanla müharibə şəraitində olan bir ölkənin vətəndaşlarının qida təhlükəsziliyi kifayət qədər ciddi məsələdir və bu xüsuda ən xırda detallara belə diqqət ayrılmalıdır. 

Azərbaycanın işğalçı ölkəni tamamilə iqtisadi blokadaya almaqda maraqlı olması təbii haldır. Bu istiqamətdə dövlətimizin atdığı bir sıra addımlar var ki, bununla işğalçıya müəyyən problemlər yarada bilmişik. Lakin Azərbaycanın imkanları var ki, bu təzyiqi bir qədər də artırsın. Azərbaycan bazarı Ermənistan bazarı ilə müqayisəyəgəlməz dərəcədə rentabellidir. Ölkə vətəndaşlarının sosial vəziyyəti  arasında da paralellər aparmaq doğru olmaz. Azərbaycan əhalisi bütün göstəricilərinə görə ermənilərdən daha təminatlıdır. Elə isə nədən Ermənistanı qida məhsulları ilə (Heç olmasa - red) təmin edən şirkətləri Azərbaycan bazarından çıxarmayaq? Nədən onların qarşısında tələb qoymamalıyıq ki, Ermənistan bazarından imtina etsinlər? Ya biz, ya onlar! Əlbəttə ki, Azərbaycanın ticarət məkanı bütün xarici şirkətlər üçün daha əlverişli və səmərəlidir. Elə isə niyə biz yeni qaydalar təbiq etməyək? Torpaqlarımızı işğal etmiş bir ölkənin büdcəsinə xeyir verən şirkətləri Azərbaycan bazarına yaxın buraxmaq bu qədərmi vacibdir? “Nutella” olmasa mağazalarımız şokolad yağı sarıdan korluq çəkməz. Artıq Azərbaycanın daxili istehsalı da o səviyyədədir ki, öz bazarımzı öz məhsullarımızla təmin edə bilərik. Olmasın “Nutella” şokoladları, olsun “Ulduz”un məhsulları. Olmasın ermənilərin də yediyi “Nutella”, olsun Azərbaycan məhsulu “Şoki-Moki”...  Söhbət torpaqlarımızı işğal etmiş ölkənin onsuz da ağır olan durumunu bir qədər də mürəkkəbləşdirmək məsələsindən gedirsə, Azərbaycan vətəndaşları xarici şirkətlərə qarşı tətbiq olunacaq yeni qaydalara çox rahatlıqla uyğunlaşarlar. Bu həm də dövlətin maraqlarıdır. Dövlətin vətəndaşı da bu maraqların təmin olunmasına çalışmalıdır. Yeri gəlsə özü boykot etməlidir həmin məhsulları.  

Erməniləri qida məhsulları ilə təmin edən markalardan növbətisi  “Əhməd çay”dır.  Bu markanın Azərbaycandakı təmsilçisi “Mübarək” adlı Britaniya –Azərbaycan birgə müəssisəsidir. Azərbaycanda çay istehsalı ənənəvi səciyyə daşıdığı və son illər çay plantasiyaları çoxaldığı halda anlamaq olmur ki, erməniləri də çayla təmin edən şirkətin Azərbaycan mareketlərində nə işi var? Bizə çaymı qəhətdir? Azərbaycan alıcısı bilsə ki, “Əhməd çay” və digər xarici çay marakaları marketlərdən ona görə yığışdırılıb ki, ermənilərid ə eyni məhsulla təmin edirlər, heç şübhəsiz, buna görə kimsə narahat olmaz. Axı öz çayımıza nə gəlib? 

“Əhməd çay”ı Azərbaycan bazarına daşıyan şirkətin Ermənistanda fəaliyyət göstərən filialıının  adı  "ESTING" Limited Liability Company”-dir

Grenik Hakobyanın direktopru olduğu kampaniya çayla yanaşı, Ermənistanda bu markaları da təmsil edir: "Nivea" kosmetika, dəriyə qulluq və gigiyena məhsulları, "Aquafresh" diş pastaları, diş fırçaları. Sual olunur, çay hara, diş fırçaları və dəriyə qulluq hara? Dəqiq bilmirik, Azərbaycan marketləırində olan diş pastaları bizə haradan gətirilir?  Harada doldurulur? Bir məqamı da qeyd edək ki, Tamara Kuzanova adlı xanım  Rusiyada “Əhməd Çay”ın əsas PR menecerlrindən biridir və tez-tez yolunu Xankəndidən salır. Bunun da birbaşa biznes maraqlarından irəli gəldiyi bildirilir... 

Araşdırma nəticəsində üzə çıxardığımız şirkətlər sırasında Almaniyanın “IREKS”i də var. Onun Ermənistandakı təmsilçisi  "ALPHA FOOD SERVICE"-dir. “IREKS” Azərbaycana pəhriz və ərzaq malları çıxarır. Bakıda böyük şərati olmaqla yanaşı, bazarda da mühüm yer tutub. Şirkət İrəvanda da eyni işi görür.

Erməmistan bazarını “zənginləşdirən” şirkətlərdən biri də “Bonduel”dir(Bonduelle).  Azərbaycanda daha çox yaşıl noxud və müxtəlif qablaşdırlmış tərəvəz məhsulları satır. Araşdırımalarımız nəticəsində məlum olub ki, “Bonduel” şirkəti son illər Ermənistan iqtisadiyyatına ciddi tövhələr verməkdədir. Şirkət bu ölkədə müxtəlif sosial aksiyalar və yardım marafonları da təşkil edir. “Bonduel”in Ermənistan nümayəndəliyinin rəsmi internet səhifəsindəki məlumatlardan da aydın olur ki, şirkət düşmən ölkədəki fəaliyyətini genişləndirməkdə və mal çeşidlərini getdikcə artıqmaqda maraqlıdır(http://bonduelle.am/).

Burada bir məqama xüsusi diqqət yetirirməlidir. Ermənistanda vergi ödəyən “Bonduel” kimi digər xarici şirkətlər bununla dövlətin büdcəsinin formalaşmasında iştirak edirlər. İşğalşı ölkənin ordusu təbii ki, büdəcədən maliyyələşir. Həmin ordu da bizim əsgərlərimizi öldürür... Deməli, işğalçının davam etdirdiyi aqressiyanın arxasında həm də, məsələn “Nutella”nın, “Bonduel"in, “Əhməd çay”ın... ödədiyi pullar dayanır.  Bu şirkətlər dolayısı ilə də olsa Ermənistanın silahlanmasında iştirak edirlər. Nədən biz adıçəkilən qida kompaniyalarını Ermənistnla əməkdaşlığa son qoymağa çağırmamalıyıq? Dağlıq Qarabağdakı qonarma rejimlə iqtisadi əlaqələr qurmağa çalışan şirkətlərə qarşı göstərdiyimiz münasibəti Ermənistan büdcəsinin formalaşmasında iştirak edən kampaniyalara da nümayiş etdirməli deyilikmi? Bir daha qeyd edək ki, söhbət məhz ərzaq məhsulları və qida növləri istehsal edən şirkətlərdən gedir ki, onları seçim qarşısında qoymaqla Azərbaycan heç nə itirməz. Daxili ərzaq bazarını təmin etmək imkanında olan Azərbaycan  xarici şirkətlər qarşısında şərt qoymaqdan çəkinməməlidir. Əgər Azərbaycan heç olmasa qida məhsulları istehsal edən şirkətlər qarşısında Ermənistanla əməkdaşlıq etməmək tələbi qoyarsa, daha doğrusu, bu şirkətlərin Azərbaycan bazarına girməsi üçün ermənilərlə bazarı kəsmək kimi qaydalar tətbiq edərsə, bununla işğalçının iqtisadi vəziyyətini daha da ağırlaşdırmağa müvəffəq olar.  Bunu isə bilavasitə dövlətin maraqları tələb edir. Müharibə şəraitində olan ölkə üçün əhalinin qida təhlükəsizliyi məsələsi önəmli istiqamətdir və işğalçı ölkə ilə bu və ya digər dərəcədə əlaqəli olan şirkətlər Azərbaycan bazarına asanlıqla daxil edilməməlidir.  Deyək ki, hökumət  Ermənistanla da əməkdaşlıq edən şikrətlərə rəsmi səviyyədə hər hansı qadağa tətbiq edə bilməz və bu məsələnin hüququ müstəvidə həlli çətinliklər yaradır. Bu halda, sözsüz ki, vətəndaşlarımızın üərinə böyük məsuliyyət düşür. İstehlakçı həmrəylini ehtiva edən aksiyalar var ki, bununla ölkə əhalisi həmin məhsulları boykot edə bilərlər.