“Dəmir yumruq” əməliyyatı “Dəmir təpik” ilə tamamlana bilər”

Ana səhifə Bizimlə əlaqə

8 müqavilə, 24,5 milyon manat - Tender kralı "ZN Trade" MMC kimindir?

SABİQ NAZİRİN “TENDER KRALI”NA ÇEVRİLƏN ŞİRKƏTİ

Sumqayıtı "yaşıllaşdıran" Nuranə Zeynalova kimdir?

Naxçıvan İTS-də maliyyə pozuntusu - Pullar hara xərclənib?

Baba Tağıyev şirkətində aparılan yoxlamaya mane olub?

"Grand Palace"nın sahibi səkini yola çevirdi

İspaniya mediası Eldar Mahmudovun oğurluq pullarından yazdı

Tenderlər qalibi olan “Dostluq H-EL” MMC hansı GENERALINDIR?

“EuroHome”-nin sahibi kompensasiya verməmək üçün hansı yola əl atıb?

Siyasət (22-01-2021, 09:02)
“Dəmir yumruq” əməliyyatı “Dəmir təpik” ilə tamamlana bilər” - GƏLİŞMƏ

Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrovun son açıqlamaları, haqlı olaraq Azərbaycan tərəfinin bir çox suallarına səbəb olur. Lavrov bir açıqlama ilə eyni anda üç ayrı mövzu qaldırdı: Qarabağın statusu; ATƏT-in Minsk Qrupunun mandatı; Ermənistan rəsmilərinin Dağlıq Qarabağa səfərləri.

Mərhum Prezident Heydər Əliyevin Katibliyinin keçmiş rəhbəri, Prezidentin sabiq köməkçisi, politoloq Eldar Namazov AYNA-ya müsahibəsində Rusiya XİN rəhbərinin nə demək istədiyi, Qarabağ ətrafında hansı proseslərin inkişaf etdiyi barədə fikirlərini çatdırıb.

- Lavrov son mətbuat konfransında Dağlıq Qarabağın statusu məsələsinin ATƏT-in Minsk Qrupu çərçivəsində müzakirə ediləcəyini söylədi. Burada bir anda iki məqam Azərbaycanın rəsmi mövqeyi ilə üst-üstə düşmür: Birincisi, status məsələsinin gələcəkdə də müzakirə ediləcəyi; İkincisi, ATƏT-in Minsk Qrupu formatının hələ də qalmasıdır. Rusiya xarici işlər nazirinin açıqlamalarını necə qiymətləndirərdiniz?

- İkincisindən - ATƏT-in Minsk Qrupu ilə əlaqəli məsələdən başlayacağam. Rəsmi olaraq Minsk Qrupu hələ də mövcuddur, baxmayaraq ki, sonrakı taleyi, yumşaq desək, olduqca qeyri-müəyyən görünür. Qanuni baxımdan, bir qurum ya özünü ləğv etməklə, yəni üzvlərinin kollektiv qərarı ilə mövcudluğunu dayandıra bilər və ya bu qərar onu yaradan təşkilat, yəni ATƏT tərəfindən tərəfindən qəbul edilə bilər. Belə bir vəziyyətdə, Moskva ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrlərindən biri olaraq, (ən azı adi diplomatik etika baxımından) ATƏT-in Minsk Qrupunun ləğvi barədə birtərəfli qaydada bəyan etmək gücündə deyil. Moskvanın ATƏT-in Minsk Qrupuna qarşı həqiqi münasibətini, məsələn, 10 noyabr tarixli üçtərəfli razılaşma imzalandıqdan qısa müddət sonra Vladimir Putinin sözləri ilə qiymətləndirmək olar. Putin Qarabağda münaqişələrin həlli prosesi çərçivəsində ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrləri üçün də, məsələn, mədəniyyət abidələrinin qorunması kimi işlərin olduğunu söylədi... Nəzərə alaq ki, Rusiyanın özü indi sülhməramlı əməliyyat keçirir, strateji əhəmiyyətli nəqliyyat kommunikasiyalarının açılmasını təşkil edir və s. Putinin mədəni abidələrin qorunması ilə məşğul olmaq üçün digər həmsədrlərə dəvətində, dərin və açıq-aşkar bir kinayə görməmək çətindir. Ancaq Moskva nə beynəlxalq hüquq, nə də etik səbəblərdən ATƏT-in Minsk Qrupunun ləğv olunduğunu elan edə bilər.

Yeri gəlmişkən, rəsmi Bakı da eyni səbəblərdən bunu açıqlamayıb. ATƏT Minsk Qrupunun fəaliyyətsizliyinə və ya Parisin faktiki olaraq birtərəfli və qəbuledilməz ifadələrlə vasitəçi rolunu ləkələyən davranışına qarşı sərt və əsaslı bir tənqid var idi, lakin rəsmi Bakı Minsk Qrupunun ləğv olunduğunu rəsmən elan etməmişdi.

Status məsələsinə gəldikdə isə, Moskva və Bakının bu günə qədər olan yanaşmalarında çox fərq görmürəm. Həm Putin, həm də Lavrov fərqli ifadələrlə bildirirlər ki, indi status məsələsini müzakirə etmək real deyil, bu, uzaq gələcəyə aid bir məsələdir. Hər ikisi də əsas işin azərbaycanlı qaçqınların Dağlıq Qarabağa qayıtması, iki icmanın birlikdə yaşamağa başlaması və bölgənin etno-konfessional quruluşunun dəqiqləşdirilməsi olduğunu ifadə edirlər. Sadə dildə desək, İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra on minlərlə erməninin Dağlıq Qarabağa qayıtmamağa üstünlük verməməsi və on minlərlə azərbaycanlı qaçqının evlərinə qayıtmağa hazırlaşdığını nəzərə alsaq, gələcəkdə bu bölgənin sakinlərinin əksəriyyətinin hansı millətin nümayəndələrinin olacağını dəqiq təsəvvür etmək mümkün deyil.

Çox güman ki, bunlar azərbaycanlılar olacaqsa, o zaman statussevərlər nəyi müzakirə edəcəklər? Yeri gəlmişkən, bu yanaşma Madrid prinsiplərində, ATƏT-in Minsk Qrupunun sənədlərində də əksini tapıb: status məsələsi yalnız azərbaycanlı qaçqınların Dağlıq Qarabağa qayıtmasından və oradakı iki icmanın ortaq həyatı qurulduqdan sonra müzakirə edilə bilər. Bu səbəbdən rəsmi Bakı status məsələsinin müzakirə edilmədiyini bəyan etdikdə və rəsmi Moskva bunun uzaq gələcəyin məsələsi olduğunu deyəndə, burada böyük bir ziddiyyət görmürəm və unudulmaz Arkadi Raykinin məşhur reprizini xatırlayıram: əvvəllər “rədd ol” deyirdilər, indi deyirlər: “sabah gəl”! Stilistikası fərqlidir, amma mənası eynidir ...

- Çıxışında Lavrov, həmçinin Qarabağa erməni rəsmilərinin səfərlərində problem görmədiyini söylədi - rəsmi Bakı Ermənistanı bu cür təxribat xarakterli hərəkətlər barədə xəbərdar etsə də. Belə çıxır ki, Ermənistan rəsmiləri də Qarabağa gedəcəklər?

- Bu yaxınlarda Azərbaycan Prezidenti rusiyalı sülhməramlıların Laçın dəhlizi zonasındakı bəzi addımlarından narazılığını açıq şəkildə bildirdi və fikrini iki hadisə ilə əsaslandırdı: Ermənistan xarici işlər nazirinin və bir qrup Fransa parlament nümayəndələrinin Azərbaycan tərəfinin icazəsi olmadan Dağlıq Qarabağa gəli.i. Sergey Lavrovun bu baxımdan açıqlaması həm üçtərəfli razılaşmanın məntiqinə, həm ruhuna, həm də beynəlxalq hüququn əsas normalarına və diplomatik etiket qaydalarına tamamilə ziddir. Nə də olsa, Azərbaycan Prezidenti heç zaman Ermənistanla Dağlıq Qarabağ arasındakı dəhlizin işlədilməsi məsələsini sual altında qoymayb. Bu dəhliz Azərbaycan tərəfinin tam razılığı ilə yaradılıb və fəaliyyət göstərir. Ancaq digər məsələlər də daxil olmaqla, bu cür rabitə ilə heç bir şey dövlətin suverenliyi prinsiplərinə zidd olmamalıdır və bu səbəbdən təbii məhdudiyyətlər var. Məsələn, digər dövlətlərin hərbi qüvvələri bu dəhliz vasitəsi ilə Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazisinə nüfuz edə bilməzlər.

Fransız millət vəkilləri, eləcə də başqa bir ölkənin vətəndaşları və məmurları dövlətimizin iradəsi xaricində Azərbaycan ərazisinə girə bilməzlər. Üçtərəfli razılaşmaya görə, Rusiya sülhməramlılarının bu kimi məsələləri həll etmək hüququ varmı? Bu rus hərbçilərinin kiminsə heç Rusiyaya gəlməsi və ya gəlməməsi məsələsində qərar vermək hüququ yoxdur, Azərbaycan ərazisi ilə bağlı bu kimi məsələləri həll etmək hüququ ola bilərmi? Ermənistanın xarici işlər naziri, Rusiya sülhməramlılarının köməyi ilə, qanunsuz olaraq Azərbaycan ərazisinə səfər edərək Xankəndidə “Artsaxın öz müqəddəratını təyin etmə”, “Artsaxın işğaldan azad edilməsi” zərurəti ilə bağlı bir sıra açıqlamalar verdi... Bəlkə, Sergey Lavrov bunun Rusiya və Azərbaycan prezidentlərinin 10 noyabrda imzaladığı razılaşmanın ruhu və məntiqi ilə necə əlaqəli olduğunu izah edə bilər?

Fikrimcə, Rusiya xarici işlər naziri bu qədər qeyri-ciddi arqumentlərlə Azərbaycan Prezidenti ilə polemikaya girməyə çalışmamalı idi. Sergey Lavrovun sözləri mənə Nikol Paşinyanın Şuşadan verilən təxribat xarakterli açıqlamalarını və ya Anna Akopyanın Mehriban Əliyevanı “Ermənistanın Şuşi şəhərində muğam dinləməyə” dəvət etməsi ilə bağlı eyni dərəcədə təxribat xarakterli açıqlamalarını xatırlatdı. Artıq hamı bilir ki, beynəlxalq hüquq normalarına bu qədər açıq şəkildə saymazlıq etmək və Azərbaycanın qanuni maraqlarını təkəbbürlə inkar etmək nəyə gətirib çıxardı.

- Gördüyümüz kimi, Rusiya indi də Qarabağ məsələsində ikili oyun oynayır. Lavrovun açıqlamaları məsələnin həllinə heç bir şəkildə kömək etmir. Vəziyyətin hansı istiqamətdə daha da inkişaf etdiyini görürsünüz?

- Azərbaycan artıq bu cür təzahürlərə münasibətini həm ölkə Prezidentinin dili ilə, həm də siyasi qüvvələrin, vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələrinin çoxsaylı bəyanatları ilə ifadə edib. Qısaca desək, sülhməramlı əməliyyatdan torpaqlarımızdakı separatizmin və revanşizmin dirçəldilməsi üçün bir şirma kimi istifadə olunmasına icazə verməyəcəyik. Xalqımız bir vaxtlar etnik separatizmin və qonşuların ərazi iddialarının faciəvi nəticələrini qiymətləndirməməsi və “Qorbaçov Moskvası”nın “həm bizə, həm sizə” kimi prinsipsiz siyasətini dayandıracağı və hüquqi təməl normalarına əməl edəcəyi ümidlərinə görə çox çətinliklər və əzablar yaşadı.

Bu yaxınlarda həm Zəfər Paradını, həm də İkinci Qarabağ müharibəsi qəhrəmanlarına həsr olunmuş Anım Gününü qeyd etdik, ardınca 20 Yanvar faciəsinin ildönümünü keçirdik. Vətənimizin müstəqilliyi uğrunda canlarından keçmiş şəhidlərə yas tuturuq. 44 günlük müharibənin bütün gedişatı göstərdi ki, biz tarixin bütün bu dərslərini öyrəndik və keçmişdəki səhvləri təkrarlamaq niyyətində deyilik. Buna görə vəziyyəti bu istiqamətdə inkişaf etdirmək üçün edilən hər hansı bir cəhd, humanist prinsiplərdən dayandırılan “Dəmir yumruq” əməliyyatının, “Dəmir təpik” əməliyyatı ilə məntiqi olaraq tamamlanmasına gətirib çıxaracaq. Bu baxımdan Azərbaycanda həm hakimiyyət, həm də vətəndaş cəmiyyəti həmrəydir.